Hoe CCAM, TARMED en ICHI bijdragen aan de hervorming van de Belgische nomenclatuur

Inleiding: waarom internationale referenties ertoe doen

De structurele hervorming van de Belgische nomenclatuur (RIZIV/INAMI) die sinds 2019 loopt, wil het oude tariferingssysteem tegelijk begrijpelijker, consistenter en eerlijker maken. De hervorming verloopt in drie sporen: (1) een descriptieve herstructurering van de omschrijvingen, (2) relatieve waardeschalen voor het professionele gedeelte van het honorarium, en (3) een afzonderlijke waardering van de werkingskosten die met handelingen samenhangen. Het project wordt wetenschappelijk geleid door o.m. prof. Pol Leclercq en prof. Magali Pirson (ULB). Hun plan uit 2019 vertrekt expliciet van internationale systemen - de Franse CCAM, het Zwitserse TARMED en de WHO-ICHI - als methodologische en inhoudelijke referenties voor de Belgische context. 

CCAM (Frankrijk): structuur en eenduidige beschrijving als fundament

De Classification Commune des Actes Médicaux (CCAM) levert vooral structurele inspiratie. Ze dwingt een consequente, medisch-logische beschrijving af via vaste bouwstenen (topografie, actie, benadering/techniek) en een zeven-teken alfanumerieke code (1e letter = anatomisch apparaat; 2e = orgaan/functie; 3e = actie; 4e = toegang/techniek). De CCAM wordt in Frankrijk tegelijk gebruikt voor registratie én facturatie - één opname volstaat voor zowel epidemiologie/activiteit als tarief. Dat sluit aan bij Leclercq & Pirson’s streven naar een nomenclatuur die exact beschrijft “waar, wat en hoe” en zo transparantie en internationale vergelijkbaarheid bevordert. In hun analyse beklemtonen zij expliciet dat Frankrijk met CCAM een enkelvoudig registratie-kader heeft, waar België vandaag vaak een dubbel spoor hanteert. In de Belgische fase 1 wordt die logica vertaald naar triaxiale labels (libellés) (waar? wat? hoe?), als opstap naar tarifiering in fases 2 en 3. 

TARMED (Zwitserland): van punten en tijd naar objectieve relatieve waardes

De Zwitserse TARMED-structuur levert vooral tarifaire inzichten. TARMED waardeert ambulante prestaties met tariefpunten, bepaald door o.a. tijdsbesteding, complexiteit en vereiste infrastructuur, en maakt een expliciet onderscheid tussen medische prestatie (PM) en technische prestatie (PT). Die manier van objectiveren klinkt sterk door in de Belgische fase 2: Leclercq & Pirson bouwen relatieve waardeschalen voor het professionele deel op basis van duur, expertise/complexiteit en risico; fase 3 waardeert werkingskosten afzonderlijk. Het scheiden van professionele honoraria en werkingskosten sluit inhoudelijk aan bij TARMEDs scheiding PM/PT (een analogie die Leclercq & Pirson ook als optie naast andere modellen bespreken). 

WHO-ICHI: de tri-axiale ruggengraat en internationale mapping

De International Classification of Health Interventions (ICHI) van de WHO is tri-axiaal opgebouwd - Target (wat wordt beoogd), Action (wat gebeurt er) en Means (waarmee) - en biedt zo een neutraal, vak- en setting-onafhankelijk raamwerk. Leclercq & Pirson nemen die tri-as als methodologische ruggengraat voor de beschrijvende fase: de Belgische labels (libellés) worden gestandaardiseerd op topografie/target, actie en middelen, en gemapt op ICHI om internationale vergelijkbaarheid en secundair gebruik (statistiek, budgettering, kwaliteit) te verzekeren. Dat werd ingeschreven in het hervormingsplan (fase 1: “standardisation selon une logique triaxiale … Classification ICHI”). 

Synergie in de Belgische hervorming: van beschrijving naar prijszetting

De drie referenties vullen elkaar aan in het Belgische ontwerp van Leclercq & Pirson:

• CCAM levert de taalkundige en structurele discipline om handelingen uniform en zonder doublures te beschrijven; het Belgische plan verlaat de specialisme-gebaseerde hoofdstukken en heroriënteert naar anatomie/handeling/middelen, met nieuwe 7-cijferige codes en “attributen” (waaronder de specialisatie). 
• TARMED inspireert de objectivering van honoraria via relatieve waardeschalen en het afzonderen van werkingskosten - precies de tweeslag die in fases 2.1 (professioneel) en 2.2 (werkingskosten) wordt uitgewerkt. 
• WHO ICHI borgt internationale compatibiliteit en een medisch-logische tri-as, wat het onderhoud, de digitalisering en het secundaire gebruik van de nomenclatuur vergemakkelijkt. 

Leclercq & Pirson situeren die keuzes ook expliciet in een vergelijkend kader: voor het professionele honorarium beschrijven zij een “liberale” piste geïnspireerd door de Franse CCAM-ervaring en een “normatieve” piste geïnspireerd door Zwitserse (en Nederlandse) ervaringen - waarbij in beide gevallen scores (duur, complexiteit, risico) de relatieve waardering sturen. 

Tot slot

Volgens Leclercq & Pirson vormen CCAM, TARMED en ICHI samen een bouwkit voor de modernisering van de Belgische nomenclatuur: ICHI voor de architectuur (tri-as en internationale mapping), CCAM voor de praktische schrijf- en coderingsdiscipline die nauw aansluit bij het klinische werk, en TARMED voor een tarifaire methodologie die professionele arbeid en werkingskosten helder scheidt en objectief waardeert. Zo evolueert de Belgische nomenclatuur naar een transparant, consistent en internationaal vergelijkbaar systeem, waarin de beschrijvende exactheid van de handelingen het eerlijke prijsmechanisme mogelijk maakt. 

Noot bij de implementatie: het RIZIV bevestigt dat de hervorming o.a. de anatomie-gebaseerde logica invoert, de codes naar 7 cijfers hertekent en binnen het totale honorarium expliciet het werkingskostendeel wil onderscheiden van het arbeidsdeel - precies de richting die de drie referenties samen uitzetten.

Bronnen:

Prof. P. Leclercq et Prof. M. Pirson (2019), Réforme structurelle de la nomenclature des soins de santé INAMI, Ecole de Santé Publique (ULB)

Nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen (RIZIV)

Lijst met veelgestelde vragen over de hervorming van de nomenclatuur van medische verstrekkingen (RIZIV)