Kwalitatieve Minimale Ziekenhuisgegevens (MZG) als fundament voor patiëntgerichte, passende en doelmatige zorg in Belgische ziekenhuizen

Inleiding

De Minimale Ziekenhuisgegevens (MZG) vormen de verplichte, gestandaardiseerde registratie van administratieve, medische en verpleegkundige gegevens in alle niet-psychiatrische ziekenhuizen in België. Sinds registratiejaar 2008 vervangt de MZG de vroegere Minimum Klinische Gegevens (MKG) en Minimum Verpleegkundige Gegevens (MVG). Daarmee is de MZG uitgegroeid tot de ruggengraat van de ziekenhuisrapportering aan de federale overheid.

Juridisch en methodologisch kader

De wettelijke basis voor de MZG is vastgelegd in de ziekenhuiswet en in opeenvolgende koninklijke besluiten die preciseren welke gegevens met welke termijnen moeten worden aangeleverd aan de FOD Volksgezondheid. Dit kader bevestigt zowel de doelstellingen (beleid, financiering, onderzoek) als de rol van de FOD als verwerker en kwaliteitsbewaker van de gegevens.

Methodologisch rusten de medische MZG sinds 2016 op de codificatie ICD-10-BE, terwijl de verpleegkundige component (VG-MZG) een uniform minimuminstrument is voor verpleegkundige interventies. Deze keuzes maken eenduidige casemix-vergelijkingen en vervolgverwerking mogelijk.

MZG als motor voor organisatie en kwaliteitsanalyse

Financiering en casemix: Een kernfunctie van de MZG is de casemixbepaling via APR-DRG’s (All Patient Refined Diagnosis Related Groups). De APR-DRG-indeling op basis van MZG-diagnosen en -ingrepen ondersteunt zowel interne benchmarking als externe sturing. In België is de toewijzing van het grote B2-deel van het Budget van Financiële Middelen (BFM) expliciet gebaseerd op APR-DRG’s, wat de directe link tussen MZG-kwaliteit en middelenverdeling onderstreept.
Controle en integriteit: Omdat MZG-gebaseerde DRG’s ook gebruikt worden in de facturatie-opvolging, controleert een interadministratieve cel de concordantie tussen DRG’s uit de facturatie en DRG’s berekend op basis van MZG. Dit creëert een formele validatielus en prikkel tot correcte registratie.
Beleidsinformatie en publieke rapportering: Op het federale platform “Naar een Gezond België” vloeien MZG-data samen tot open indicatoren over ziekenhuisactiviteit en zorgprestaties; ook thematische publicaties van de FOD steunen op MZG (o.m. VG-MZG voor verpleegkundige zorg). Zo fungeert MZG als grondstof voor transparantie en systeemmonitoring.
Onderzoek en prijsreferenties: MZG worden structureel gekoppeld met facturatiegegevens door de Technische Cel (RIZIV-FOD) om feedback “per pathologie” te genereren; KCE-studies en de “permanente steekproef” gebruiken MZG als stabiele basis voor evaluatieonderzoek. Deze toepassingen vereisen hoge datanauwkeurigheid en consistentie over jaren.

Wat betekent “kwalitatief” in MZG-context?

Kwaliteit van MZG betreft tijdigheid, volledigheid, juistheid en coherentie, ondersteund door duidelijke codeerinstructies, referentiebestanden en geautomatiseerde controles. De FOD publiceert richtlijnen én een overzicht van ingebouwde controles, terwijl audit- en ondersteuningsfuncties instaan voor naleving. Tegelijk is de kwaliteit afhankelijk van de primaire bron: het klinische dossier (EPD) en de interne controleprocessen (audit) in het ziekenhuis.

Impact op patiëntgerichte passende en doelmatige zorg

Casemix-gecorrigeerde kwaliteitsanalyse: Zonder betrouwbare MZG-casemix is eerlijke vergelijking (bv. postoperatieve mortaliteit per indicatie, of length-of-stay-profielen) niet mogelijk. Correcte MZG maakt risico-gecorrigeerde analyses en “passende zorg” (de juiste zorg, voor de juiste patiënt, op de juiste plaats) methodologisch robuuster en bestuurbaar.
Doelmatigheid en budgettaire allocatie: Omdat het B2-budget via APR-DRG’s wordt verdeeld, vertaalt een kwaliteitsvolle MZG-registratie zich in een accuratere middelenverdeling en een eerlijker vergoeding van werkelijke zorgzwaarte. Dit ondersteunt doelmatigheid op ziekenhuis- en systeemniveau.
Operationele sturing: Ziekenhuizen gebruiken MZG ook voor intern management (dienstprofielen, capaciteitsplanning, daghospitalisatie-strategie). Wanneer feedback snel en detailrijk beschikbaar is, kan men processen bijsturen richting meer gepaste en efficiënte zorgpaden.

De keerzijde: gevolgen van onvolledige of foutieve MZG

Verkeerde casemix en budgetverdeling. Fouten of lacunes in diagnosen/procedures leiden tot misgroepering in APR-DRG en dus tot vertekening van de casemix waarop BFM-toewijzingen steunen. Dat creëert ongelijkheid tussen ziekenhuizen en kan investerings- en personeelsbeslissingen negatief beïnvloeden. Dat de overheid de concordantie tussen facturatie-DRG en MZG-DRG actief controleert, illustreert hoe gevoelig dit is.
Misleidende kwaliteitsindicatoren en benchmarking. Publieke en beleidsindicatoren die op MZG steunen (activiteit, uitkomsten per pathologie) worden onnauwkeurig wanneer brondata onvolledig of incoherent zijn; vergelijkingen tussen ziekenhuizen verliezen hun geldigheid en sturen mogelijk “passende zorg”-initiatieven de verkeerde richting uit.
Verzwakte beleids- en onderzoeksbasis. De KCE-onderzoekslijn en de koppelingen door de Technische Cel bouwen op gevalideerde MZG. Onbetrouwbare MZG degraderen de bewijskracht van evaluaties (bv. budgetimpact, organisatie van zorg) en vertragen de vertaling naar beleid.
Traagheid en informatie-asymmetrie. Het Rekenhof stelde vast dat feedback op MZG vaak te laat en onvoldoende gedetailleerd is om de ziekenhuisorganisatie tijdig te sturen; vertragingen in aanlevering/validatie (o.a. in de logistieke keten) versterken dat effect. Het risico: beslissen op verouderde of partiële informatie.
Governance-risico’s. Het Rekenhof wees ook op het ontbreken van doeltreffende sancties voor laattijdige of kwalitatief gebrekkige aanlevering en op variabele interne controle, wat de systematische kwaliteitsborging bemoeilijkt. Dit ondergraaft vertrouwen in output en kan de inzetbaarheid voor pay-for-performance of netwerksturing beperken.

Kwaliteitsborging en mitigatie

De federale richtlijnen en controles, de ICD-10-BE-codeerstandaard en de APR-DRG-publicaties creëren een gemeenschappelijke taal; de inter-administratieve concordantie-check en de Technische Cel (TC)-koppelingen (MZG met facturatie) fungeren als externe kwaliteitsfilters. Voor ziekenhuizen blijft echter cruciaal: (i) sterke klinische documentatie, (ii) systematische interne pre-controles, (iii) opleiding en audit van codeerders, en (iv) snelle terugkoppeling van federale feedback naar multidisciplinaire verbeteracties. Deze randvoorwaarden komen rechtstreeks voort uit vaststellingen en aanbevelingen in audit- en beleidspublicaties.

Tot slot

Kwalitatieve MZG zijn geen louter administratieve verplichting maar een strategische grondstof voor patiëntgerichte, passende én doelmatige zorg. Ze verbinden het klinisch dossier met financiering, kwaliteitsvergelijking, beleid en onderzoek. Waar MZG onvolledig of foutief zijn, ontstaan casemix- en budgettaire vertekeningen, misleidende kwaliteitsbeelden en trage of verkeerde beleidsrespons. Investeren in datakwaliteit - van bronregistratie tot federale validatie - verhoogt dus rechtstreeks de betrouwbaarheid van analyses én de rechtvaardigheid van het zorgsysteem.

De structurele en inhoudelijke kwaliteit van de medische en verpleegkundige dossiervoering heeft een impact op de kwaliteit van de Minimale Ziekenhuis Gegevens (MZG) en daardoor op het Budget Financiële Middelen (BFM) van een Belgisch ziekenhuis. Aangezien het bij het Budget Financiële Middelen (BFM) om een gesloten enveloppe gaat, is het verlies van het ene ziekenhuis ook de winst voor een ander ziekenhuis (zero-sum game). Onzorgvuldige of onvolledige medische dossiervoering in een ziekenhuis kan dan ook een ziekenhuis in financiële problemen brengen en de financiële problemen van een ander Belgisch ziekenhuis verminderen. Wat niet uit het medisch dossier (BFM) kan worden gefinancierd moet dan zo nodig noodgedwongen door besparingen op uitgaven of via de afdrachten van de artsen (retrocessie) worden gecompenseerd.

Bronnen (selectie)

FOD Volksgezondheid - “Minimale Ziekenhuis Gegevens (MZG)” (definitie, reikwijdte, vervanging MKG/MVG sinds 2008).

FOD Volksgezondheid - “Richtlijnen MZG” (registratierichtlijnen en controles).

FOD Volksgezondheid - “Inleiding MZG” (juridische basis en KB’s).

FOD Volksgezondheid - VG-MZG Codeerhandleiding 2.1 (verpleegkundige component).

Rekenhof - Minimale ziekenhuisgegevens en verwante registratiesystemen (audit van kwaliteit, timing, governance; ICD-10-BE en APR-DRG-context; gebruik voor BFM-verdeling).

FOD Volksgezondheid - MZG-publicaties over APR-DRG’s (uitleg en rapportering).

KCE - Hoe het nationale ziekenhuisbudget beheersen bij een DRG-financiering? (B2-budget en APR-DRG-toewijzing) (KCE Rapport 392A).

KCE - Koppeling van de permanente steekproef met de ziekenhuisgegevens (gebruik MZG voor onderzoek).

RIZIV - Monitoring laagvariabele zorg & concordantie DRG facturatie vs. MZG-DRG.

RIZIV - Onze gezondheidszorg evalueren via de ‘permanente steekproef’

RIZIV - Een eerste stap naar het meten van de performantie van het Belgische gezondheidszorgsysteem

RIZIV - Performantie van het Belgische gezondheidssysteem. Eerste stappen naar het meten : samenvatting van het rapport 2010

RIZIV - De performantie van ons Belgische gezondheidssysteem (RIZIV i.s.m. KCE, Sciensano en de FOD Volksgezondheid).

RIZIV - Registerbeleid voor gezondheidszorggegevens

Gezond België - Indicatoren en datasets op basis van MZG (activiteit; verpleegkundige blikvanger).

Technische Cel (RIZIV-FOD) - Financiële feedback per pathologie (gekoppelde, gevalideerde MZG + facturatie).

HPI-project - Hospital Performance Indicators (HPI) in Algemene Ziekenhuizen: Ontwikkeling van een Indicatorenset in het Kader van Continue Kwaliteitsverbetering - timing/vertragingen in aanlevering en feedback (context rond Portahealth).