Implementeren van SNOMED CT - randvoorwaarden en struikelblokken

 Een succesvolle implementatie en het dagelijks gebruik van SNOMED CT (Systematized Nomenclature of Medicine -Clinical Terms) in een (Belgische) ziekenhuisomgeving vereist zorgvuldige planning, betrokkenheid van verschillende stakeholders en het overwinnen van zowel technische als organisatorische obstakels. Een overzicht van enkele randvoorwaarden en de belangrijkste struikelblokken:

Randvoorwaarden voor succesvolle implementatie van SNOMED CT

Strategische en bestuurlijke verankering

Draagvlak op bestuurlijk niveau van de organisatie (en nationaal).

Langetermijnplanning met duidelijke mijlpalen en deliverables, inclusief zinvolle en verantwoordbare financiering, beheer en updates van de terminologie.

Samenwerking tussen disciplines

Betrokkenheid van klinisch personeel, IT, informatiemanagement, kwaliteitszorg en terminologie-experts in een multidisciplinair teamverband.

Co-creatie, samen met goed geïnformeerde en opgeleide gebruikers (artsen, verpleegkundigen, paramedici) om SNOMED CT vlot bruikbaar te maken in hun dagelijkse klinische context.

Integratie met EPD-systemen

EPD-leverancier moet SNOMED CT volledig ondersteunen in een klinische setting, zowel op vlak van opslag als zoekfunctionaliteit en gebruikersinterface (SNOMED CT Implementation Maturity).

Koppeling van SNOMED CT met medische en paramedische praktijkvoering, sjablonen, zorgprocessen en beslissingsondersteuning.

Koppeling met een (nationaal) terminologiebeheersysteem (vb. Snowstorm)

Beheer en governance van terminologie

Instellen van een terminologiebeheergroep binnen het ziekenhuis in samenwerking met een (inter-)nationaal coherent en consistent terminologie beleid.

Afspraken over een consistent en coherent versiebeheer, uitbreidingen (national extensions, namespace), en wijzigingsverzoeken (change en configuration management).

Training en ondersteuning van gebruikers

Praktisch gerichte, maar ook inhoudelijk correcte opleiding in het registreren van klinisch relevante diagnostische en therapeutische informatie met SNOMED CT.

Training over hoe en waarom SNOMED CT gebruikt wordt ("what’s in it for me").

Gebruiksvriendelijke en performante tools om codes op te zoeken en te selecteren in een klinische setting (raadpleging, dagopnames, ziekenhuisopname, …) (SNOMED International SNOMED CT Browser, SNOMED CT ECL Query Demo).

Gebruik van internationale standaarden en interoperabiliteit

Aansluiting bij nationale, regionale en internationale (EU, WHO) standaarden (zoals HL7 FHIR, LOINC-koppeling, ICD-10-CM, ICD-10-PCS, WHO ICD 11, WHO ICHI, nationale terminologieservices).

Gebruik van SNOMED CT in combinatie met andere terminologieën waar nodig (bijvoorbeeld ICPC, WHO ICD, WHO ICHI, WHO ATC, ...). 

Wat zijn de belangrijkste struikelblokken voor een succesvolle implementatie en gebruik van SNOMED CT

Gebruikersweerstand

Gebrek aan begrip of acceptatie door clinici, o.a. door te weinig aantoonbare meerwaarde voor de medische praktijkvoering op de werkvloer (primair gebruik van de gegevens door de zorgverlener(s) zelf).

Beleving van extra administratieve last bij een niet-performante en niet-ergonomische implementatie.

Moeizame gebruikersinterface en niet-performante zoekmotor voor het vinden van juiste SNOMED-CT termen.

Geen evenwichtige verhouding tussen gestructureerde en ongestructureerde mogelijkheden van registratie.

Geen of onvoldoende ondersteuning voor secundaire structurering van ongestructureerde informatie.

Gebrekkige ondersteuning in EPD's

Beperkte of inconsistente implementatie van SNOMED CT in EPD-systemen.

Geen gebruik van ‘term bindings’ of 'poor user experience' in de registratie van relevante klinische informatie (diagnose, behandeling, voorgeschiedenis, ...).

Complexiteit van de terminologie

SNOMED CT is groot en hiërarchisch - moeilijk te doorgronden zonder goede tooling of filtering.

Onduidelijkheid over welke klinische en andere concepten waar en wanneer gebruikt moeten worden.

Beheerlast en afhankelijkheden

Behoefte aan terminologiebeheer vereist nieuwe rollen en een nieuwe organisatie en implementatie van processen.

Afhankelijkheid van (inter-)nationale implementatie (zoals Belgische extensie, SNOMED CT BE).

Gebrek aan meetbare meerwaarde op korte termijn voor de zorgverleners en de organisatie , vooral bij een onzorgvuldige implementatie en gebruik.

Clinici merken niet meteen het voordeel voor hun eigen praktijkvoering, maar merken wel meteen de (extra) registratielast bij een suboptimale implementatie.

Return on investment (ROI) is moeilijk zichtbaar in de beginfase, voordat er zich een voldoende hoeveelheid aan klinische data heeft opgebouwd (primair en secundair gebruik, beslissingsondersteuning, RWD, klinische studies, beleidsvoering, …).

Wat zijn mogelijke aanbevelingen

Start met pilotprojecten in één afdeling of organisatie met gemotiveerde en goed opgeleide gebruikers die een zeker begrip hebben van de mogelijkheden van de terminologie voor hun medische praktijkvoering, analyses en beleid (lukt beter in een universitaire setting).

Zorg voor een gebruiksvriendelijke visualisatie en terugkoppeling van de geregistreerde data die het primair nut van SNOMED CT laat zien (bijv. kwaliteitsindicatoren of beslisondersteuning).

Zorg voor een correcte doorstroming van SNOMED CT naar secundair gebruik, via bvb. een OHDSI OMOP CDM systeem voor gefedereerde analyses voor real world data (RWD), klinische studies en beleidsvoering. Let daarbij op de randvoorwaarden (wetgeving, GDPR, safety en security, privacy en confidentialiteit, EHDS)

Bouw aan een (competente, goed opgeleide) community of practice binnen het ziekenhuis of met andere zorginstellingen die belang hebben bij goede klinische en beleidsdata.

Zoek aansluiting bij lokale, regionale en nationale initiatieven zoals eerste, tweede en derdelijns zorgnetwerken, regionale zorgnetwerken, het Belgisch Terminologiecentrum, Sciensano, CSCT, Federated Health Innovation Network, ….