Hervorming van de Belgische nomenclatuur: hindernissen en aanpak op strategisch, tactisch en operationeel niveau
Inleding
De hervorming van de Belgische nomenclatuur is een van de meest ingrijpende hertekeningen van het gezondheidsfinancieringssysteem in decennia. De huidige nomenclatuur is historisch gegroeid, complex en onvoldoende afgestemd op hedendaagse noden zoals geïntegreerde zorg, digitale toepassingen en waardegedreven financiering. Het hervormingsproces, dat sinds 2019 in een intensief overlegtraject zit, wordt echter geconfronteerd met een reeks structurele en procesmatige hindernissen. Hieronder volgt een overzicht van deze uitdagingen en van de maatregelen die actoren - in het bijzonder ziekenhuizen op verschillende niveaus kunnen nemen.
1. Belangrijkste hindernissen
1.1. Conflicterende belangen en herverdelingseffecten
Elke wijziging in nomenclatuur herverdeelt inkomsten tussen disciplines en instellingen. Dit creëert “winnaars” en “verliezers” en leidt tot weerstand, zowel binnen ziekenhuizen als tussen sectoren.
1.2. Budgetneutraliteit versus hervormingsambitie
De hervorming moet grotendeels budgetneutraal gebeuren, wat inhoudt dat verbeteringen in de ene discipline worden gefinancierd door inperkingen elders. Dit beperkt de ruimte voor investeringen in nieuwe zorgvormen.
1.3. Complexiteit en erfenis van het systeem
De nomenclatuur telt duizenden prestaties met uiteenlopende regels. Het opschonen, hercoderen en herschikken vergt zowel inhoudelijke expertise als tijdrovende validatie.
1.4. Datakwaliteit en IT-infrastructuur
De nieuwe systematiek vereist accurate, gestandaardiseerde data. Veel ziekenhuizen beschikken nog niet over een volledig ontwikkelde analytische boekhouding of uniforme registratie.
1.5. Afstemming met andere hervormingen
De nomenclatuurhervorming loopt parallel met andere ingrijpende projecten, zoals de herziening van de ziekenhuisfinanciering en de hervorming van de eerste lijn. Gebrek aan synchronisatie kan inconsistenties en tegenstrijdige prikkels creëren.
1.6. Governance en juridisch kader
De beoogde “co-governance” tussen artsen en ziekenhuisbestuur heeft nog geen volwaardige wettelijke verankering, waardoor besluitvorming en implementatie stroever verlopen.
1.7. Communicatie en interpretatie
Nieuwe regels moeten correct geïnterpreteerd en toegepast worden door artsen, administratie en softwareleveranciers. Onduidelijkheden leiden tot vertraging, fouten en discussies met verzekeringsinstellingen.
2. Strategische maatregelen
Op strategisch niveau draait het om richting en positionering op lange termijn:
Proactieve scenarioplanning
Ontwikkel meerdere financiële en organisatorische scenario’s die rekening houden met mogelijke uitkomsten van de hervorming.
Integratie met ziekenhuisstrategie
Veranker de nomenclatuurhervorming in het bredere strategisch plan, inclusief digitalisering, waardegedreven zorg en samenwerkingen met eerste lijn.
Stakeholdermanagement
Bouw duurzame relaties met artsen, beleidsmakers en beroepsverenigingen om draagvlak en invloed te vergroten.
Investeringsstrategie voor data en analytics
Maak van datakwaliteit een strategische prioriteit, met meerjarige investeringen in analytische boekhouding en datagestuurde besluitvorming.
3. Tactische maatregelen
Op tactisch niveau gaat het om vertaling van strategie naar concrete programma’s en processen:
Interne overlegstructuren
Richt een multidisciplinair hervormingsteam op (medische staf, directie, administratie, IT, facturatie) dat regelmatig rapporteert.
Financiële simulaties
Voer gedetailleerde simulaties per discipline uit om potentiële herverdelingseffecten in kaart te brengen en compenserende maatregelen te plannen.
Opleidingsprogramma’s
Organiseer gerichte opleidingen voor artsen en administratie over de nieuwe prestatiecodes, interpretatieregels en facturatieprocessen.
Afstemming met externe partners
Stem implementatieplannen af met softwareleveranciers, ziekenfondsen en andere zorgpartners om consistentie te waarborgen.
4. Operationele maatregelen
Op operationeel niveau gaat het om dagelijkse uitvoering en praktische ondersteuning:
Up-to-date registratietools
Zorg dat alle medische en administratieve registratiesystemen tijdig aangepast zijn aan de nieuwe nomenclatuur.
Kwaliteitscontroles
Voer regelmatige audits uit op codering en facturatie om fouten en interpretatieverschillen te minimaliseren.
Communicatiekanalen
Creëer een interne FAQ, een meldpunt voor interpretatievragen en korte nieuwsflashes voor betrokken medewerkers.
Parallelle testperiodes
Draai gedurende een overgangsfase oude en nieuwe codes parallel, om kinderziekten vroeg te detecteren en op te lossen.
Tot slot
De hervorming van de Belgische nomenclatuur is een noodzakelijke, maar complexe transitie die diep ingrijpt in de financiële en organisatorische kern van ziekenhuizen. Het succes ervan hangt af van een samenhangende aanpak op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Strategisch moet men anticiperen en integreren, tactisch moet men structureren en voorbereiden, en operationeel moet men uitvoeren en bijsturen. Alleen zo kan men de onvermijdelijke fricties omzetten in kansen voor een toekomstbestendig en waardegedreven zorgsysteem (VBHC).
Bronnen:
Federale 6de bestuursovereenkomst 2022-2025 tussen de Staat en het Rijksinstituut voor ziekte-en invaliditeitsverzekering (RIZIV) (Artikel 25, Artikel 25 is een voortzetting van artikel 19 en artikel 20 van de eerste wijzigingsclausule 2019-2020 bij de 5de Bestuursovereenkomst 2016-2018, van artikel 24 en artikel 25 van de 2de wijzigingsclausule 2021 bij de 5de Bestuursovereenkomst 2016-2018.).
