Some thoughts on health and healthcare

Inleiding Het automatisch omzetten van ongestructureerde historische gegevens uit elektronische patiëntendossiers (EPD’s) naar gestructureerde SNOMED CT-codes belooft beter hergebruik van gegevens voor zorgverlening, onderzoek, kwaliteitsindicatoren en interoperabiliteit. Maar de stap van vrije tekst naar formele terminologie is kwetsbaar: context (wie, wat, wanneer), negatie en temporale status moeten correct worden geïnterpreteerd, en het eindresultaat moet blijvend herleidbaar zijn. Hieronder bespreek ik de kritische succesfactoren die m.i. belangrijk zijn voor een kwaliteitsvolle implementatie en de gevolgen voor zorgverleners, patiënten en zorgkwaliteit wanneer deze omzetting onzorgvuldig gebeurt.  Kritische succesfactoren 1) Duidelijke klinische doelstelling en scope Vertrekken van concreet afgebakende use-cases (bv. diagnose- en procedurelijst, probleemlijst, allergieën, voorgeschiedenis, familieanamnese). SNOMED CT is ontworpen voor klinische documentatie en semantische int...

Inleiding De Minimale Ziekenhuisgegevens (MZG) vormen de verplichte, gestandaardiseerde registratie van administratieve, medische en verpleegkundige gegevens in alle niet-psychiatrische ziekenhuizen in België. Sinds registratiejaar 2008 vervangt de MZG de vroegere Minimum Klinische Gegevens (MKG) en Minimum Verpleegkundige Gegevens (MVG). Daarmee is de MZG uitgegroeid tot de ruggengraat van de ziekenhuisrapportering aan de federale overheid. Juridisch en methodologisch kader De wettelijke basis voor de MZG is vastgelegd in de ziekenhuiswet en in opeenvolgende koninklijke besluiten die preciseren welke gegevens met welke termijnen moeten worden aangeleverd aan de FOD Volksgezondheid. Dit kader bevestigt zowel de doelstellingen (beleid, financiering, onderzoek) als de rol van de FOD als verwerker en kwaliteitsbewaker van de gegevens. Methodologisch rusten de medische MZG sinds 2016 op de codificatie ICD-10-BE, terwijl de verpleegkundige component (VG-MZG) een uniform minimuminstrument is...

1) Relatie en verschil: diagnosen vs. probleemlijst In een EPD zijn diagnosen en de probleemlijst nauw verwant maar dienen ze verschillende doelen en hebben ze een andere structuur. Diagnosen zijn conclusies binnen de context van een specifiek zorgcontact (opname, consult, dagopname…). Ze beschrijven wat er op dat moment aan de hand was en vormen de basis voor verslaggeving, beleid en codering bij ontslag. In informatiestandaarden zoals HL7 FHIR worden encountergebonden (contact-, opname-gebonden) diagnosen expliciet gemarkeerd als encounter-diagnosis binnen de `Condition`-resource. Daarmee worden ze tijdgebonden en gelinkt aan één `Encounter` (opname, contact). De probleemlijst (problem list) is een longitudinale, beknopte lijst van actuele of historisch relevante problemen (chronische aandoeningen, belangrijke voorgeschiedenis, functionele beperkingen, allergieën/overgevoeligheden, implantaten, risicofactoren, soms relevante sociale/zwangerschapsstatus) die de zorg op langere termi...

Inleiding De komende jaren wordt Europese gezondheidszorg hertekend rond één kernidee: betrouwbare gezondheidsdata moeten veilig en doelgericht kunnen stromen - tussen patiënten, zorgverleners, onderzoekers en beleidsmakers - over de grenzen heen. Niet om data op te potten, maar om gezondheidswinst te realiseren: betere continuïteit van zorg, snellere wetenschap en veerkrachtigere systemen. Die koers krijgt juridische verankering in de Europese Health Data Space (EHDS), die sinds 26 maart 2025 van kracht is en gefaseerd wordt ingevoerd. Van losse eilanden naar een echte Europese datastructuur De EHDS bouwt een tweedelige ruggengraat: MyHealth@EU voor het primaire gebruik (zorgverlening), zodat burgers hun kerngegevens (o.a. samenvatting, e-recept, beeldvorming, labresultaten, ontslagbrieven) in een gemeenschappelijk uitwisselingsformaat kunnen meenemen en delen, ook buiten de eigen lidstaat.  HealthData@EU voor het secundaire gebruik (onderzoek, innovatie, beleid, regulering) via...

 Inleiding SNOMED CT (Systematized Nomenclature of Medicine Clinical Terms) is een gestructureerd, internationaal terminologiestelsel dat een grote verzameling medische termen en hun synoniemen bevat. SNOMED CT is een 'computabele' klinische terminologie die bedoeld is om zorginformatie eenduidig vast te leggen en uit te wisselen. België is volwaardig lid van SNOMED International; het Belgische Terminologiecentrum treedt op als National Release Centre (NRC) en publiceert de nationale SNOMED CT editie met omvangrijke NL/FR-vertalingen. Het Belgische volksgezondheidsonderzoeksinstituut Sciensano benadrukt de rol van SNOMED CT als kern van semantische interoperabiliteit en verbindt dit expliciet met de plannen voor een Belgian Integrated Health Record (BIHR). Tegelijk komt er Europese druk: de European Health Data Space (EHDS)-verordening is op 21 januari 2025 formeel aangenomen en op 5 maart 2025 gepubliceerd; ze trad in werking op 26 maart 2025 met gefaseerde toepassing in de j...

Inleiding De stijgende zorgvraag, krappe personeelsbezetting en budgettaire druk maken gepaste (“appropriate”) en doelmatige zorg tot een strategische noodzaak. In België is “gepastheid” expliciet gedefinieerd als zorg die aansluit bij de medische nood van de patiënt én bij de beste beschikbare kennis. Doelmatigheid voegt daaraan toe dat middelen verstandig worden ingezet zodat kwaliteit én toegankelijkheid standhouden. Artsen, verpleegkundigen, e.a. en hun beroepsverenigingen staan in dit verhaal centraal: zij beslissen dagelijks over diagnostiek en behandeling, organiseren zorgprocessen en beïnvloeden het gebruik van richtlijnen en data.  Wat verstaan we onder “gepast” en “doelmatig”? Gepaste zorg is die welke beantwoordt aan de individuele behoefte van de patiënt en gebaseerd is op actuele evidence. In België wordt de mate van gepastheid o.a. gemeten via naleving van richtlijnen en het terugdringen van over- of ondergebruik. Het KCE Health System Performance Assessment (HSPA)-ra...